Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cognitieve therapie en gedragstherapie dikwijls vergelijkbare gunstige effecten hebben op de problemen van cliënten. Ook is steeds duidelijker aangetoond dat de werkwijze van beide methodes – huiswerk, oefeningen en samenwerking tussen therapeut en cliënt – goed op elkaar aansluit. In de psychologie ziet men steeds beter in dat ‘anders leren denken’ en ‘anders leren doen’ uitstekend met elkaar kunnen worden gecombineerd in één en dezelfde behandeling.

Door al deze inzichten zijn cognitieve therapie en gedragstherapie steeds hechter verweven tot cognitieve gedragstherapie. Cognitieve gedragstherapie kan dus zowel de manier van denken en interpreteren van de cliënt beïnvloeden, als diens manier van doen en laten. Soms ligt de nadruk meer op denken, soms meer op doen en laten. In andere gevallen werkt men gelijktijdig met beide aspecten.

bron: website VGCT

Oplossingsgerichte Therapie (OT), in het Engels ‘Solution Focused Brief Therapy’. Zoals de naam al zegt, richt deze benadering zich op de oplossing in plaats van op het probleem. Simpliciteit zowel in filosofie als in taal staan hoog in het vaandel bij deze therapievorm, die tot doel heeft om te ontdekken ‘wat er werkt’ in een bepaalde situatie. De focus ligt op oplossingen (niet problemen), de toekomst (niet het verleden) en wat er goed gaat (in plaats van wat er verkeerd gaat). Dit leidt tot een positieve en pragmatische manier van werken zowel met individuen als met organisaties. Een oplossingsgericht therapeut houdt zich minder bezig met het analyseren van problemen en het diagnosticeren van stoornissen en deficiënties, zoals in de traditionele hulpverlening. Hij richt zich op een reële manier op competenties, bekwaamheden van zijn cliënt en kijkt vooral naar wat zijn cliënt al doet. Naar wat er werkt op weg naar zijn doelen.

Het exploreren van de haalbare doelen en het in kleine stappen daarnaar toe werken, staan centraal. Handelingen, acties waarvan de cliënt zich vaak niet bewust is, maar die wel degelijk bijdragen aan de gewenste situatie zoals hij die voor ogen heeft. Een probleem doet zich immers nooit alleen voor, er zijn uitzonderingen. Daarop focussen kan tot hele verrassende gesprekken leiden.

bron: website NVO

Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van traumatische ervaringen. Dit kan zijn een schokkende ervaring, zoals een verkeersongeval of een geweldsmisdrijf. Maar ook voor andere ervaringen die veel invloed hebben gehad op de ontwikkeling van iemands leven zoals pesterijen of krenkingen in de jeugd, die in het hier-en-nu nog steeds invloed hebben kan de methode gebruikt worden.

bron: website EMDR vereniging

Acceptance and Commitment Therapie is een relatief nieuwe ontwikkeling binnen de psychotherapie. ACT bouwt voort op de (cognitieve) gedragstherapie. Het beperkt zich niet (meer) louter tot uitwendig gedrag en cognities, maar omvat alle gedragingen die zich aan de buiten- en binnenkant van een persoon kunnen afspelen. Het  is niet gericht op het bestrijden van angst, dysforie of symptomen. Uitgangspunt is namelijk dat psychopathologie het product is van de vruchteloze pogingen tot bestrijding, vermijding en controle van normale innerlijke ervaringen. Dit wordt ‘controle is het probleem’ genoemd. Het alternatief voor controle is aanvaarding (acceptance) van de cognitieve, emotionele en lichamelijke reacties en belevingen die we ondergaan. Het psychologische monster dat zich bij tijd en wijle aan ons presenteert mag er gewoon zijn. We hoeven er niet blij mee te zijn, we hoeven onszelf niet eens wijs te maken dat het wel ergens goed voor zal zijn. Het is er gewoon. En hoe afschuwelijk het er soms ook uitziet, het is ongevaarlijk zolang we er niet mee gaan worstelen. Acceptatie is een actieve houding van ruimte maken voor dat wat we niet kunnen veranderen.

Een andere belangrijk uitgangspunt binnen ACT is het besef dat onze cognitieve, emotionele en lichamelijke belevingen geen weergave van de werkelijkheid zijn. Een gedachte of een gevoel is niets anders dan een gedachte of een gevoel. Het is een reactie op onze omgeving, die tot stand komt op grond van onze leergeschiedenis en onze genetische en biologische constitutie. Onze psyche is royaal voorzien van verhalen over ons leven, theorieën over onszelf, analyses over ons werk, onze kinderen, onze relatie, stokpaardjes, overtuigingen, verwachtingen en ‘oplossingen’. We hechten veel waarde aan deze ingevingen want ze geven ons een gevoel van samenhang, consistentie en identiteit. Zelfs wanneer het aversieve of disfunctionele constructies zijn, houden we er toch angstvallig aan vast. ACT probeert dit te veranderen.
Systeemdenken (bron: de kracht van systeemdenken)
Systeemdenken is het vermogen om relaties te zien en te begrijpen in dynamische systemen. Afwisselend in- en uit zoomen om niet alleen de details waar te nemen, maar om ook ‘the big picture’ te kunnen zien. Vertrekpunt is steeds de oordeelvrije dialoog, waarmee individuele en groepsgerelateerde ‘waarheden’ door reflectie inzichtelijk en concreet gemaakt worden. Zo ontstaat een totaalbeeld van de situatie en een verruiming van de blik, waarna de meest logische volgende stap om tot positieve interventies te komen helder wordt.

bron: Silhouet, focus op angst en depressie

Deze training volgt een op wetenschappelijk onderzoekgebaseerd programma van 8 bijeenkomsten. Het omvat diverse vormen van meditatie, concentratie en bewegingsoefeningen, aangevuld met uitleg over denkpatronen, piekeren, depressie en stress. Mindfulness is een combinatie van eeuwenoude meditatietechnieken en de moderne cognitieve therapie. We leven ons leven vaak op de automatische piloot en reageren vanuit onbewuste denkpatronen en gewoontes, zelfs als deze eigenlijk niet werken. De kernvaardigheid bij mindfulness is het doorbreken van deze automatische piloot. Hiermee ontstaat meer keuzevrijheid.

Piekeren, angst, neerslachtigheid, onrust, ongelukkig zijn en allerlei andere psychologische klachten worden veroorzaakt doordat we ons laten meeslepen door onze eigen verhalen, waarin verleden en toekomst centraal staan. Mindfulness gaat over het bewust worden van deze – veelal onbewuste – patronen waardoor je meer vrijheid creëert in je denken, doen en voelen. Dit kan tot stressreductie leiden. Mindfulness is een vaardigheid in aanwezig zijn in het hier en nu. En zoals met iedere vaardigheid kun je ook de vaardigheid van mindfulness trainen en sterker maken.

IBSR, gebaseerd op The Work van Byron Katie (www.thework.com), is een geprotocolleerde methode ontwikkeld door MO van Rhijn, om cognities experiëntieel en meditatief te onderzoeken. De cliënt krijgt hierbij emotioneel inzicht en doet ingrijpende ontdekkingen over zichzelf en de ander. Het leidt onder meer tot helderheid, opluchting en vermindering van angst. Het kan bijvoorbeeld worden toegepast op automatische gedachten, kernovertuigingen en oordelen.

Bij IBSR is geen sprake van een cognitief ‘debat’ over disfunctionele overtuigingen van de cliënt en logische overtuigingen. Cliënten worden bij IBSR verzocht om naar ‘binnen’ te gaan en de antwoorden vanuit het innerlijke weten te laten komen. De antwoorden komen niet voort uit het bewuste denken, maar vanuit een innerlijke wijsheid. Cliënten zouden op deze manier nieuwe ontdekkingen kunnen doen die tot emotionele veranderingen leiden.

De vaste structuur is bij IBSR anders dan bij reguliere cognitieve therapie. Zo krijgen cliënten bij IBSR de opdracht om zich een concrete stressvolle situatie voor te stellen en hierover zes vaste zinnen af te maken om irrationele gedachtes op te sporen. De irrationele gedachtes die hierbij naar voren komen, worden vervolgens onderzocht met vier vaste vragen en eventuele subvragen. De vier vragen luiden als volgt:
– Is het waar?
– Kun je absoluut weten dat het waar is?
– Hoe reageer je, wat gebeurt er wanneer je die gedachte gelooft?
– Wie zou je zijn zonder de gedachte?

In de derde stap wordt gewerkt met omkeringsvragen. Om deze vragen te kunnen gebruiken, wordt de cliënt gevraagd om een stressvolle situatie in te brengen waarbij er sprake was van boosheid, teleurstelling of verwarring door toedoen van iemand anders. Ook wordt er naar de reden van dit gevoel gevraagd. De therapeut laat de cliënt de vragen hardop stellen en geeft de cliënt de opdracht om drie voorbeelden te zoeken van momenten waarop de omkering waar was. Zo kunnen cliënten onderzoeken of het tegenovergestelde ook waar zou kunnen zijn.

bron: website thework