In cognitieve therapie is altijd veel belang gehecht aan de invloed van het denken op het gevoelsleven en het doen. Wie belangrijke zaken en gebeurtenissen in zijn leven gewoonlijk vanuit een negatief standpunt beziet, wordt makkelijker angstig, somber of geïrriteerd, met alle negatieve gedragingen van dien.

In cognitieve therapie onderzoeken therapeut en cliënt of die negatieve wijze van denken wel helemaal klopt. Dat gebeurt in nauwe samenwerking met elkaar. Wanneer inderdaad blijkt dat de cliënt geneigd is om te negatief over allerlei zaken te oordelen, wordt samen uitgezocht welke adequatere manier van denken passend is. Bij het uitwerken van meer realistische standpunten en gedachten wordt gebruik gemaakt van specifieke cognitieve oefeningen en huiswerkafspraken.

bron: website vgct

In gedragstherapie staat het gedrag van de cliënt centraal. Hoe men handelt bepaalt immers in belangrijke mate hoe men zich voelt. Wie geneigd is om uit angst bepaalde zaken uit de weg te gaan, zal zijn angst vaak eerder versterken dan verminderen. Wie niet goed weet hoe hij zijn mening het beste naar voren kan brengen, zal eerder onzeker of juist geïrriteerd worden. Wie niet heeft geleerd hoe hij zich moet beheersen, zal gemakkelijk het slachtoffer worden van zijn eigen impulsiviteit.

Binnen gedragstherapie brengt men eerst de problematische gedragingen en de omstandigheden waarin die voorkomen in kaart. Vervolgens helpt men de cliënt om met beter passende gedragspatronen te reageren op die omstandigheden. Hiervoor worden diverse oefeningen en huiswerk gedaan. Zowel het inventariseren van problematisch gedrag als het bedenken en oefenen van nieuw, beter passend gedrag is een gezamenlijke onderneming van cliënt en therapeut.

bron: website VGCT

Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat cognitieve therapie en gedragstherapie dikwijls vergelijkbare gunstige effecten hebben op de problemen van cliënten. Ook is steeds duidelijker aangetoond dat de werkwijze van beide methodes – huiswerk, oefeningen en samenwerking tussen therapeut en cliënt – goed op elkaar aansluit. In de psychologie ziet men steeds beter in dat ‘anders leren denken’ en ‘anders leren doen’ uitstekend met elkaar kunnen worden gecombineerd in één en dezelfde behandeling.

Door al deze inzichten zijn cognitieve therapie en gedragstherapie steeds hechter verweven tot cognitieve gedragstherapie. Cognitieve gedragstherapie kan dus zowel de manier van denken en interpreteren van de cliënt beïnvloeden, als diens manier van doen en laten. Soms ligt de nadruk meer op denken, soms meer op doen en laten. In andere gevallen werkt men gelijktijdig met beide aspecten.

bron: website VGCT

Oplossingsgerichte Therapie (OT), in het Engels ‘Solution Focused Brief Therapy’. Zoals de naam al zegt, richt deze benadering zich op de oplossing in plaats van op het probleem. Simpliciteit zowel in filosofie als in taal staan hoog in het vaandel bij deze therapievorm, die tot doel heeft om te ontdekken ‘wat er werkt’ in een bepaalde situatie. De focus ligt op oplossingen (niet problemen), de toekomst (niet het verleden) en wat er goed gaat (in plaats van wat er verkeerd gaat). Dit leidt tot een positieve en pragmatische manier van werken zowel met individuen als met organisaties. Een oplossingsgericht therapeut houdt zich minder bezig met het analyseren van problemen en het diagnosticeren van stoornissen en deficiënties, zoals in de traditionele hulpverlening. Hij richt zich op een reële manier op competenties, bekwaamheden van zijn cliënt en kijkt vooral naar wat zijn cliënt al doet. Naar wat er werkt op weg naar zijn doelen.

Het exploreren van de haalbare doelen en het in kleine stappen daarnaar toe werken, staan centraal. Handelingen, acties waarvan de cliënt zich vaak niet bewust is, maar die wel degelijk bijdragen aan de gewenste situatie zoals hij die voor ogen heeft. Een probleem doet zich immers nooit alleen voor, er zijn uitzonderingen. Daarop focussen kan tot hele verrassende gesprekken leiden.

bron: website NVO

Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van traumatische ervaringen. Dit kan zijn een schokkende ervaring, zoals een verkeersongeval of een geweldsmisdrijf. Maar ook voor andere ervaringen die veel invloed hebben gehad op de ontwikkeling van iemands leven zoals pesterijen of krenkingen in de jeugd, die in het hier-en-nu nog steeds invloed hebben kan de methode gebruikt worden.

bron: website EMDR vereniging

Acceptance and Commitment Therapie is een relatief nieuwe ontwikkeling binnen de psychotherapie. ACT bouwt voort op de (cognitieve) gedragstherapie. Het beperkt zich niet (meer) louter tot uitwendig gedrag en cognities, maar omvat alle gedragingen die zich aan de buiten- en binnenkant van een persoon kunnen afspelen. Het  is niet gericht op het bestrijden van angst, dysforie of symptomen. Uitgangspunt is namelijk dat psychopathologie het product is van de vruchteloze pogingen tot bestrijding, vermijding en controle van normale innerlijke ervaringen. Dit wordt ‘controle is het probleem’ genoemd. Het alternatief voor controle is aanvaarding (acceptance) van de cognitieve, emotionele en lichamelijke reacties en belevingen die we ondergaan. Het psychologische monster dat zich bij tijd en wijle aan ons presenteert mag er gewoon zijn. We hoeven er niet blij mee te zijn, we hoeven onszelf niet eens wijs te maken dat het wel ergens goed voor zal zijn. Het is er gewoon. En hoe afschuwelijk het er soms ook uitziet, het is ongevaarlijk zolang we er niet mee gaan worstelen. Acceptatie is een actieve houding van ruimte maken voor dat wat we niet kunnen veranderen.

Een andere belangrijk uitgangspunt binnen ACT is het besef dat onze cognitieve, emotionele en lichamelijke belevingen geen weergave van de werkelijkheid zijn. Een gedachte of een gevoel is niets anders dan een gedachte of een gevoel. Het is een reactie op onze omgeving, die tot stand komt op grond van onze leergeschiedenis en onze genetische en biologische constitutie. Onze psyche is royaal voorzien van verhalen over ons leven, theorieën over onszelf, analyses over ons werk, onze kinderen, onze relatie, stokpaardjes, overtuigingen, verwachtingen en ‘oplossingen’. We hechten veel waarde aan deze ingevingen want ze geven ons een gevoel van samenhang, consistentie en identiteit. Zelfs wanneer het aversieve of disfunctionele constructies zijn, houden we er toch angstvallig aan vast. ACT probeert dit te veranderen.
Systeemdenken (bron: de kracht van systeemdenken)
Systeemdenken is het vermogen om relaties te zien en te begrijpen in dynamische systemen. Afwisselend in- en uit zoomen om niet alleen de details waar te nemen, maar om ook ‘the big picture’ te kunnen zien. Vertrekpunt is steeds de oordeelvrije dialoog, waarmee individuele en groepsgerelateerde ‘waarheden’ door reflectie inzichtelijk en concreet gemaakt worden. Zo ontstaat een totaalbeeld van de situatie en een verruiming van de blik, waarna de meest logische volgende stap om tot positieve interventies te komen helder wordt.

bron: Silhouet, focus op angst en depressie

Deze training volgt een op wetenschappelijk onderzoekgebaseerd programma van 8 bijeenkomsten. Het omvat diverse vormen van meditatie, concentratie en bewegingsoefeningen, aangevuld met uitleg over denkpatronen, piekeren, depressie en stress. Mindfulness is een combinatie van eeuwenoude meditatietechnieken en de moderne cognitieve therapie. We leven ons leven vaak op de automatische piloot en reageren vanuit onbewuste denkpatronen en gewoontes, zelfs als deze eigenlijk niet werken. De kernvaardigheid bij mindfulness is het doorbreken van deze automatische piloot. Hiermee ontstaat meer keuzevrijheid.